چین و پراگماتیسم بقا

دولت ها بازیگران اصلی نظام بین الملل هستند و همواره مرزهای قدرت و دستاوردهای آنان تنها تا مرزهای "بینش های درست و نادرست شان، کم فهمی ها و بد فهمی ها و برداشت های شان از سرشت بازی قدرت و واقعیت های نظام بین الملل و روح زمان" گسترده بوده است.

آلفرد دیامانت بحث می کند که یک نظام سیاسی هنگامی توسعه یافته است که به طور فزاینده توانایی های لازم برای پیدایش هدف های جدید اجتماعی و ایجاد انواع جدیدی از سازمان ها را داشته باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فرد ریگز توسعه را دربرگیرنده فهم فزاینده از موانع و امکانات محیط می داند. اوران یانگ می نویسد که افزایش وابستگی دو سویه ی بین المللی به افول سیاست قدرت و وابستگی و درهم تنیدگی جهانی و محدودیت بازیگری در نظام بین الملل می گردد و این نشان از پیچیدگی بالای نقش دولت ها و در عین حال ملاحظات و محدودیت های دولت ها در تامین منافع ملی در قدرت شبکه ای جهان امروز است.

کیفیت رهبری و حکمرانی و اراده اختصاص دادن منابع برای رسیدن به اهداف ملی از شاخص های اصلی منابع نامحسوس قدرت است. مورگنتا به درستی کلید فهم مسائل سیاسی را در شناخت درست مسیر مبارزه برای قدرت می داند و رابرت دال اشاره می کند که وقتی درک درستی از نحوه توزیع قدرت وجود نداشته باشد، نمی توان قدرت را درست تعبیر و تفسیر و تحلیل کرد.

نیکولو ماکیاولی سیاست را چیزی جز دنبال کردن خردمندانه ی منافع شخصی (قدرت) نمی داند و جهان را مکان خطرناک و در عین حال مکان فرصت ها می داند.

در تحلیل چرخش و بازیگری جدید چین در منطقه جنوب غرب آسیا، بایسته است تا نخست به بررسی شرایط و جایگاه دو بازیگر بزرگ کنونی نظام بین الملل یعنی آمریکا و چین پرداخته شود تا بتوان بر مناسبات و پیچیدگی های موازنه ی قدرت در غرب آسیا پرتو افکند:

اول) وحشت نفت و فرهنگ استراتژیک ترس- بنیان در آمریکا و واقعیت گرفتاری در چنبره کالای سیاسی نفت که نمودش در میزان بالای وابستگی به منابع خارجی نفت و گاز در ایالات متحده دیده می شد، موجب شده بود تا آن کشور تبدیل به یکی از وابسته ترین کشورها به منابع خارجی انرژی شود. به عنوان نمونه در سال ۲۰۰۸ این کشور ۶۵ درصد از نیاز نفت خود را از منابع خارجی از طریق واردات نفت کشورهای عضو سازمان کشورهای تولید کننده نفت(اوپک) تامین می کرد.

این امر چنان بر معادلات امنیتی آمریکا سایه انداخته بود که جورج بوش پسر، رئیس جمهور وقت این کشور با صدور بیانیه وضعیت کشور state of the union) - گزارش سالیانه رئیس جمهور درباره کشور به کنگره)، غمگینانه گفت: "آمریکا به نفت اعتیاد پیدا کرده است..."

پیتر باینرت از کارشناسان روابط بین الملل و استاد مطالعات سیاسی در دانشگاه نیویورک هم در مقاله ای با عنوان"شیطانی که ما می شناسیم" (The Devil we know) به نقش عربستان در کشاندن آمریکا در حمله به عراق اشاره کرد و گفت: عربستان شیطانی است که آمریکا را به باتلاق عراق کشاند.

دوم) انقلاب شیل نفت موجب شده است که ایالات متحده به بزرگترین کشور تولید کننده و یک صادر کننده نفت تبدیل شود و در گاز نیز به جایگاه نخست جهانی در تولید و صادرات دست یابد. این امر موجب جان بخشی دوباره به صنعت و اقتصاد و شغل آفرینی در آمریکا شده است.

کارت بازی نفت و گاز شیل موجب شد تا سیاست خاورمیانه ای آمریکا تا حدی از فشار لابی های دولت نفت های عربی در آمریکا آزاد شود و می توان گفت که از منظر سازه انگاری، جایگاه پیشین "خاورمیانه ی نفتی آشوبناک" در ذهنیت آمریکا دچار فروپاشی شده و سازه معنایی نوینی شکل گرفته و در حال شکل گیری است.

سوم) در آمریکای پسا شیل که یکی از ویژگی های اصلی آن کاربست سلاح ژئو- تکنیکی نفت و گاز شیل به عنوان ابزار و آچار چفت و بست کردن نظم آمریکا در مقیاسی جهانی شده است، فرصت خلاصی از کابوس وابستگی مطلق به نفت و خاورمیانه پرتلاطم و دفن دلهره ها و ترس های قطع نفت در زیر شن های این محیط پرآشوب را فراهم کرد. این بستر فرصت در تنگنا قرار دادن دولت های غیر لیبرال را برای آن بازیگر فراهم کرده است‌ و از سویی چشمان تیز بین چین بر واپس نشینی آمریکا از بخش جنوب غربی آسیا خیره شده است.

چهارم) از سویی دگردیسی در محیط ژئو اکونومیک جهان موجب برآمدن چین و آسیا و کوچک تر شدن سهم آمریکا از جی. دی. پی (GDP) جهانی شده است. به موازات این دگردیسی محیطی و مسطح تر شدن جهان فریدمنی، دومین تغییر صورت پذیرفته در محیط ژئو اکونومیک جهانی شکل گرفته است و موجب دگرگونی در چینش اولویت های ژئوپلتیک و ژئو استراتژیک در آمریکا و بخش های دیگر جهان شده است و کانون اصلی توجه آن کشور را از خاورمیانه به شرق آسیا منعطف کرده است.

پنجم) در واکنش به اعلام سیاست "چرخش به آسیا" (Pivot to Asia) و باز توازن بخشی (Rebalancing) آمریکا در آسیا، چین به جای ورود به منطقه پر رقابت شرق آسیا از ایده ی وانگ. جی. سی که مهمترین استاد مطالعات روابط بین الملل در دانشگاه پکن است، با نام "رژه به سوی غرب" (March West) یا همان نفوذ چین به خاورمیانه و جنوب غرب آسیا بهره گرفته است.

ایده "رژه به غرب" نخستین بار در اکتبر سال ۲۰۱۲ رونمایی شد. جان کلام ایده مزبور این است که چین باید به جای بازیگری در محیط پرتنش دریای چین شرقی - که در دوئل قدرت می تواند به هدررفت و افول تراژیک آن کشور منجر شود- به محیط غرب چین یعنی غرب آسیا و خاورمیانه چشم دوزد و با بازیگری در آن منطقه به بیشینه سازی منافع خود دست زند.

منطق "رژه به غرب" ساده است؛ چین برای پرهیز از رقابت شدید با آمریکا باید کانون توجه خود را نه به شرق آسیا که به غرب خود (یعنی منطقه غرب آسیا) معطوف دارد. سیاست رژه به غرب چین و سیاست راهبردی "نیم قرن صلح چینی" آن کشور در عصر دن. شیائو. پینگ که راهبرد پنهان سازی میزان واقعی قدرت و توان و حرکت چراغ خاموش قدرتمند شدن چین است، تبلور و نماد خرد چینی در موازنه سازی جهانی و پراگماتیسم بقا است.

ایده ی رژه به غرب آسیا در چین با توجه به واقعیت ریسک پایین بازیگری در غرب خود (خاورمیانه، آسیای مرکزی و جنوب آسیا) طراحی شده است.

از نظر وانگ. جی. سی غرب چین از نظم منطقه ای آمریکایی آزاد و عاری از مکانیسم درهم تنیدگی اقتصادی از پیش است و واشنگتن از لحاظ راهبردی از این مناطق شامل (عراق و افغانستان) عقب نشینی کرده است؛ پس فضای بیشتری برای بازیگری و پیشروی چین وجود دارد. نفوذ در خاورمیانه لحظه چین در عصر دگرگونی سیاست خاورمیانه ای آمریکا است.

ششم) از سویی در سرزمین های غرب چین زمینه همکاری بیشتر و هم ریل شدن منافع چین و آمریکا فراهم تر است. حوزه های مشترک چین و ایالات متحده شامل: سرمایه گذاری اقتصادی، ثبات انرژی، رویارویی با تروریسم، عدم اشاعه سلاح های کشتار جمعی، ثبات منطقه ای و اهرم نقش آفرینی چین در ثبات بخشی به پاکستان و افغانستان است. از این زاویه منافع چین با آمریکایی هم پوشانی بیشتری پیدا می کند و چین دارای اهرم قدرتمندتری می شود و توان ساختن رابطه متوازن تری با آمریکا را پیدا می کند و می تواند هم چنان از گرفتن "سواری مفت" از نظم و ثبات آمریکایی حاکم بر جهان بهره مند باشد. ‌

ایده رفتن به غرب برای چین ارمغانی دیگر را نیز به همراه دارد؛ حضور چین می تواند منجر به گارانتی بهتر "جاده ی ابریشم نو" و انتقال بهتر انرژی و سایر منابع از آسیای میانه و اوراسیا به مناطق غرب چین شود و این حضور موجب تسری قدرت اقتصادی چین به قدرت سیاسی و قدرت نرم آن کشور و نزدیکی بیشتر با کشورهای آن منطقه، تبادل نیروی انسانی و پژوهش های دانشگاهی شود. علاوه بر این، حضور چین موجب بهبود امنیت در تبت و سینگ کیانگ می گردد که این خود منجر به بالا رفتن امنیت ملی چین و بهبود روابط با اقلیت ها می شود.

پس باید گفت: پراگماتیسم و منطق بقا، چین را از محیط پر تنش شرق آسیا به غرب آسیا کشانده تا احتمال رویارویی آن کشور با آمریکا کم تر شود و چین در سیاه چاله ی نبرد تمام عیار با آمریکا تحلیل نرود. طرح یک کمربند یک جاده را بهتر به پیش براند تا منافع منطقه ای و جهانی اش بهتر گارانتی شود. چین در دوئل با آمریکا، روش پیروزی را نه در سرشاخ شدن با این کشور بلکه در تغییر زمین بازی از منطقه ی جنوب شرق آسیا به جنوب غرب آسیا می داند!

هدف اصلی در دوئل قدرت چنگ زدن و به دست آوردن کالای کمیاب قدرت است؛ چین در این دوئل تمام عیار همانند پالمرستون می اندیشید؛ نه دوستان ابدی،نه دشمنان ابدی، تنها متحد ابدی چین منافع ملی چین است؛ لحظه ای در حال "سواری مفت" گرفتن از ساختارهای آمریکایی جهان، لحظه ای در ایستادن در کنار ایران و لحظه ای چرخش به سوی دولت های عربی. شایسته است تا بحث را با جمله ای از سان تزو، استراتژیست چین باستان، به پایان برد؛ «کسی پیروز می‌شود که بداند چه هنگام مبارزه کند و چه هنگام دست از مبارزه بردارد.»

علی ترابی - کارشناس ارشد مطالعات آمریکای شمالی

  منبع: خبرگزاری ایرنا برچسب ها: تحولات غرب آسیا ، نفت خام ، جو بایدن ، پکن

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: تحولات غرب آسیا نفت خام جو بایدن پکن نظام بین الملل رژه به غرب جنوب غرب غرب آسیا شرق آسیا دولت ها غرب چین آن کشور ی قدرت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۹۱۳۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قدرت‌نمایی مقاومت بحرین و پیام‌های آن برای منطقه

اقدام بی‌سابقه مقاومت اسلامی بحرین در هدف قرار دادن ساختمان شرکت حمل‌ونقل «تراک نت» و نیز اهداف حیاتی دیگر در بندر ایلات در جنوب فلسطین اشغالی نشان می‌دهد معادلات منطقه غرب آسیا پس از گذشت ۲۱۰روز از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی به سمت قطب‌بندی‌های اجتماعی و انقلابی جدیدی پیش می‌رود؛ مسئله‌ای که امروز آن را در کشوری همانند بحرین شاهد هستیم که به‌عنوان شریک اقتصادی و راهبردی رژیم صهیونیستی از سال ۲۰۲۰ و پس از پیمان ابراهیم قراردادهای بسیاری با این رژیم منعقد کرده است.

به گزارش ایسنا، حسن هانی‌زاده، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا در یادداشتی با این مقدمه نوشت: بحرین یکی از چهار کشور عربی پس از امارات متحده عربی، سودان و مراکش است که در سال‌های اخیر روابط خود را با رژیم صهیونیستی در سطح عادی‌سازی گسترش داده است. 
این کشور حتی در ماه‌های گذشته همسو با سیاست‌های تل‌آویو و واشنگتن، در حمایت از جنایات اسرائیل در غزه سیاست سکوت و پشتیبانی از تل‌آویو را در پیش گرفته بود اما امروز جریانی در بحرین ایجاد شده که پایه آن از سال ۲۰۱۲ میلادی (پس از سرکوب اعتراضات بحرین در سال ۲۰۱۱) شکل گرفته و برای مقابله با اقدامات ظالمانه و استبدادی حکومت آل‌خلیفه علیه شیعیان، فعالیت‌های سیاسی و مسلحانه زیادی را انجام داده است.
امروز محور مقاومت در منطقه غرب آسیا شامل گروه‌های مقاومتی است که در کشورهایی که دارای شاکله‌های اجتماعی و مذهبی ویژه‌ای هستند شکل می‌گیرد؛ مواردی که در بیش از هفت ماه گذشته در کشورهای لبنان، عراق، سوریه و یمن شاهد آن بودیم، اما شکل‌گیری گروه مقاومت در کشوری همانند بحرین که دارای فضای سیاسی بسته و استبدادی است نشان می‌دهد جایگاه محور مقاومت در سطح جهان در حال گسترش است. 
هرچند مردم بحرین به دلیل حاکمیت استبدادی سال‌ها از مسئله فلسطین و اسرائیل دور ماندند و در مقاطعی دچار گسست و شکاف شدند، اما اقدامات اخیر مقاومت اسلامی بحرین نشان می‌دهد مردم در این کشور وارد فضای مقاومتی شده‌اند و با توجه به ساختار جمعیتی که در جزیره وجود دارد به نظر می‌رسد این کشور می‌تواند یکی از کشورهایی باشد که معادلات منطقه‌ای را به نفع مقاومت تغییر می‌دهد.
شکل‌گیری مقاومت اسلامی در بحرین می‌تواند چندین پیام برای حاکمان آل‌خلیفه و حتی دیگر کشورهای حامی رژیم صهیونیستی در حاشیه خلیج‌فارس داشته باشد.
نخستین نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد، موقعیت مهم جغرافیایی بحرین است. بحرین به عنوان یکی از چهار کشور عربی و نیز جزو متحدان نزدیک عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس محسوب می‌شود که از طریق پیمان ابراهیم در سال ۲۰۲۰ میلادی توسط ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخت و از طرفی دیگر، این کشور برای آمریکا به‌عنوان یک پایگاه نظامی کلیدی به حساب می‌آید. 

منامه، پایتخت بحرین، میزبان مقر ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است، پس شکل‌گیری هر نیروی مردمی در بستر مقاومت نه تنها می‌تواند برای حاکمان استبدادی بحرین آسیب‌زا باشد بلکه در آینده حضور نظامی آمریکا در منامه را با مشکل مواجه خواهد ساخت.

دوم اینکه بحرین تنها کشور عربی بود که به ائتلاف آمریکایی - انگلیسی ملحق شد که در ماه دسامبر (در ابتدای عملیات طوفان‌الاقصی) برای مقابله با اقدامات نیروهای مسلح یمن در دریای سرخ شکل گرفت، اما حالا به نظر می‌رسد با شروع فاز جدید اقدامات گروه مقاومت اسلامی بحرین به عنوان یکی از جدیدترین شاخه‌های محور مقاومت در منطقه باید منتظر تحولات تازه‌ای در این کشور، به عنوان یکی از متحدان راهبردی رژیم صهیونیستی باشیم. 
این درحالی است که گردان‌های الاشتر بحرین با انجام یک عملیات علیه رژیم صهیونیستی از خاک عراق، اعلام گشایش جبهه جدیدی در نبرد محور مقاومت علیه اسرائیل کرد که این نشان‌دهنده پنجمین جبهه گشوده شده توسط نیروهای ائتلاف محور مقاومت همسو با مقاومت فلسطین از زمان آغاز جنگ غزه تا امروز بوده است. 
امروز مردم بحرین به‌خوبی متوجه نفوذ رژیم صهیونیستی در میان کشورهای اسلامی خلیج‌فارس به‌خصوص بحرین شده‌اند و اعلام موجودیت گردان‌های الاشتر(بسیج مردمی بحرین) ضربه سهمگین دیگر بر پیکره رژیم صهیونیستی در میان کشورهای همسو و همراه آن در منطقه خواهد بود.

انتهای پیام